Suçluların suça bir daha karışmaması, ıslah olması ve karıştığı suçun cezasını çekebilmesi için yapılan yargılama, aynı zamanda kişinin suçlu olmadığı hallerin ortaya çıkarılması için de yapılıyor. Adalet Bakanlığı’na bağlı olan mahkemelerin yürüttüğü yargılama ayağı, belirli yasalarca düzenleniyor. Bu yasalar belirli yargılama usullerine izin veriyor. Bu usullerden biri de basit yargılama usulü oluyor.
Yargılama türlerinden biri olan basit yargılama usulü, yargılamanın farklı yolla yapılması anlamına geliyor. Belirli şartların arandığı basit yargılama usulünde mahkemenin takdirinde olmakla birlikte para cezası verilebiliyor. Bu para cezasına ilişkin karar mahkemece verilirken, farklı kararlar da çıkabiliyor.
Bir tür yargılama usulü olan basit yargılama usulü, 24/10/2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7188 sayılı Kanun ile çerçevesi belirlenmiş bir usul olarak Türk hukukundaki yerini almış bulunuyor. Yargılamaya ilişkin şartlar ise, yine bu düzenlemeyle belirlenmiş bulunuyor. Peki basit yargılama usulü nedir, nasıl yapılır, cezası ne kadar? İşte basit yargılama usulü ne ilişkin tüm detaylar…
BASİT YARGILAMA USULÜ NEDİR?
Ceza muhakemesinde görülen davalarda geleneksel kovuşturma usulüne alternatif oluşturacak bir tür yargılama usulü olan basit yargılama usulü, ceza adalet sistemimiz içerisinde suça ve duruma göre mahkeme takdirince kullanılabiliyor. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 251 ve 252’nci maddelerinde düzenlenmiş olan basit yargılama usulü, iddianamenin kabul edilmesi sonrasında yapılabiliyor. Bu kapsamda adli para cezası ortaya çıkarabilen basit yargılama usulü, aynı zamanda üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda, yargılamayı bir kısım usul işlemlerinden arındırmak için de kullanılıyor.
BASİT YARGILAMA USULÜ NASIL YAPILIR?
Kanuna göre basit yargılama usulünün kullanılabilmesi için bazı şartların oluşması gerekiyor. Bu şartlardan ilki mahkemenin basit yargılama usulü yapabilmesi için ilk olarak iddianameyi kabul etmiş olması gerekiyor. Ardından mahkemelere duruşma açmaksızın dosya üzerinden karar verebilme imkanı tanıdığı için mahkemenin herhangi bir duruşma tarihi vermeden basit yargılama usulünü kullanma isteğini kayıt altına alması gerekiyor. Hızlı bir yargılama sürecini doğuran basit yargılama usulü, mahkemenin duruşma kararını açıklamasının ardından kullanılamıyor.
BASİT YARGILAMA USULÜ HANGİ SUÇLARDA UYGULANIYOR?
Basit yargılama usulünde basitleştirilmiş ve hızlı bir yargılama usulü ile mahkemeler yargılamayı sonuçlandırabildiği için bu yöntemi çok sık kullanıyor. İş yükünün hafiflemesi için mahkemelerin tercihi olan basit yargılama usulü, aynı zamanda; yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında da uygulanabiliyor.
BASİT YARGILAMA USULÜ HANGİ SUÇLARDA UYGULANMAZ?
Mahkemeler, basit yargılama usulüne giren suçlarda genellikle bu yargılama türünü seçmekle birlikte mahkeme devam ederken verecekleri duruşma tarihiyle bu yargılama türünü re’sen bozma hakkına da sahip oluyor. Ayrıca, basit yargılama usulü kapsamına giren bir suçun bu kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmesi halinde kanunlar mahkemenin basit yargılama usulü yargılama yapmasına izin vermediği için bu gibi suçlar basit yargılama usulüyle yargılanamıyor.
DURUŞMA TARİHİ BASİT YARGILAMA USULÜNÜ ETKİLER Mİ?
Mahkemenin basit yargılama usulünü uygulayabilmesi için duruşma tarihinin belirli olmaması gerekiyor. 08.07.2021 tarihli, 7331 sayılı kanunun 23’üncü maddesi ile 5271 sayılı Kanunun 251’inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen hüküm; mahkemenin basit yargılama usulü yapabilme şartlarından birini duruşma günü belirlemek olarak sayıyor.
BASİT YARGILAMA USULÜ PARA CEZASI NE KADAR?
Basit yargılama usulü, duruşma yapılmaksızın hükmün dosya üzerinden inceleme ile oluşturacağı özel muhakeme usulü olduğu için burada duruşmayı görmeyen mahkeme, dosya üzerinden bir karar veriyor. Adli para cezasını ve/veya soyut cezasının üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanabilen basit yargılama usulü iddianamenin kabulü sonrasında asliye ceza mahkemesi tarafından yazılı hüküm verilmek suretiyle sonlandırıyor. Mahkeme yazılı beyanda suçun niteliğine göre bir para cezası belirliyor.