Bruksizm, genellikle uyku sırasında dişlerinizi gıcırdatma ve sıkma alışkanlığıdır. Bilinçsiz bir alışkanlık olabilir, yani farkında olmadan yaparsınız.
Bruksizm Nedir? Nedenleri, Belirtileri
Bruksizm hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir, ancak çocuklarda daha yaygındır. Yetişkinlerin yüzde 10-15’inin uyurken dişlerini gıcırdattıkları tahmin edilmektedir.
Bruksizm iki tipe ayrılır: uyanık bruksizm ve uyku bruksizmi. Uyanık bruksizm gün içinde dişlerin sıkılması ve gıcırdatılması iken, uyku bruksizmi uyurken dişlerin sıkılması ve gıcırdatılmasıdır. Her iki bruksizm türü de ağrıya, baş ağrısına, çene ağrısına veya dişlerde hasara neden olabilir. Zamanla, bruksizm tedavi edilmezse, diş aşınmasına, kırıklara ve hatta gevşek dişlere yol açabilir.
Bruksizm fiziksel, psikolojik ve yaşam tarzı faktörlerinin bir kombinasyonundan kaynaklanır. Stres, anksiyete, DEHB, uyku apnesi, yanlış hizalanmış dişler ve eksik dişlerin tümü bruksizmin potansiyel nedenleridir. Bruksizm tedavisi tipik olarak stresi azaltmak, bruksizmi tetikleyen belirli yiyecek ve içeceklerden kaçınmak ve uyurken ağız koruyucusu takmak gibi yaşam tarzı değişikliklerini içerir. Bazı durumlarda, durumu kontrol altına almak için ilaçlar veya diş aparatları gerekli olabilir.
Bruksizmin Nedenleri Nelerdir?
Bruksizmin nedeni, stres, uyku apnesi, alkol ve uyuşturucu kullanımı, bazı ilaçlar ve anormal bir ısırma gibi buna katkıda bulunabilecek bazı faktörler vardır.
· Stres: Stres, bruksizmi tetikleyebilecek önemli bir faktördür çünkü insanlar endişeli, gergin veya bunalmış olduklarında genellikle çenelerini sıkar veya dişlerini gıcırdatırlar. Bu nedenle, bruksizmi yönetmenin en iyi yollarından biri stres seviyelerini azaltmaktır.
· Uyku Apnesi: Obstrüktif Uyku Apnesi (OSA), hava yolundaki bir tıkanıklık nedeniyle insanların uyku sırasında nefes almayı durdurmasına neden olan bir uyku bozukluğudur. Bu, insanlar gece boyunca uyandıklarında meydana gelen çene sıkma ve gıcırdatma nedeniyle bruksizme yol açabilir.
· Alkol ve Uyuşturucu Kullanımı: Alkol veya uyuşturucu kullanan kişilerde bruksizm görülme olasılığı kullanmayanlara göre daha yüksektir. Alkol ve uyuşturuculardaki kimyasallar vücudun sinir sistemini etkileyebilir ve bu da diş gıcırdatmaya yol açabilir.
· Bazı İlaçlar: Bazı ilaçlar da insanların bruksizm yaşamasına neden olabilir. Bunlar arasında belirli antidepresan türleri, antihistaminikler ve Parkinson Hastalığını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar yer alır.
· Anormal Isırık: Anormal ısırıklar veya maloklüzyon bruksizme katkıda bulunabilir çünkü insanların rahat bir uyum bulmak için çene pozisyonlarını sürekli olarak ayarlamalarına neden olur. Bu da diş gıcırdatmaya ve sıkmaya yol açabilir.
Bruksizm Belirtileri Nelerdir?
Bruksizm genellikle fark edilmeyen bir durumdur, bu nedenle belirti ve semptomların farkında olmak önemlidir. İşte bruksizmin en yaygın semptomlarından bazıları:
v Genellikle uyku sırasında dişlerinizi gıcırdatmak veya sıkmak
v Çene kaslarında ağrı ve gerginlik
v Çene hassasiyeti
v Ağrıyan dişler
v Kırık, yontulmuş veya düzleşmiş dişler
v Hassas veya gevşek hissedilen dişler
v Diş minesi aşınması
v Yüz ağrısı
v Uyku bozukluğu
v Ağzı açmada veya kapatmada zorluk
Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz, değerlendirme için bir diş hekimine başvurmanız önemlidir. Durumunuzun nedenini teşhis etmeye ve uygun bir tedavi planı geliştirmeye yardımcı olabilirler.
Bruksizm ile İlişkili Komplikasyonlar Nelerdir?
Bruksizm dişlerin aşınmasına neden olarak diş çürüğü ve çürük riskinin artmasına yol açabilir. Bruksizm ayrıca çene ağrısı ve sertliğine neden olarak yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilir. Ayrıca baş ağrısı, kulak ağrısı ve yüz ağrısına da neden olabilir. Aşırı durumlarda, bruksizm çene ekleminde değişikliklere neden olabilir ve sonuçta temporomandibular eklem bozukluğu (TMJ) ile sonuçlanabilir.
Fiziksel komplikasyonlara ek olarak, bruksizmin psikolojik etkileri de olabilir. Dişlerini gıcırdatan kişiler genellikle utanır ve dişlerinin çıkardığı ses nedeniyle özgüvenlerinde azalma yaşayabilir. Bruksizm ayrıca insanların kendilerini daha endişeli ve stresli hissetmelerine neden olabilir ve uyku bozukluklarına yol açabilir.
Bruksizm belirtilerini tanımak ve olası komplikasyonlardan kaçınmak için tedavi aramak önemlidir. Tedavi edilmezse, bruksizm dişlerde ve çenede ciddi hasara neden olabilir ve hatta uzun süreli psikolojik sıkıntılara yol açabilir.
Bruksizm Tedavisi Nedir?
Bruksizm tedavisi söz konusu olduğunda amaç, semptomları yönetmek ve dişlere daha fazla zarar gelmesini önlemektir. Bruksizm için en yaygın tedaviler yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve terapiyi içerir.
· Yaşam tarzı değişiklikleri: Bunlar kafein ve alkolden kaçınmayı, dengeli beslenmeyi ve stres seviyelerini sınırlamayı içerebilir. Ayrıca, diş hekiminiz aşırı çiğneme gerektiren sert veya gevrek yiyeceklerden kaçınmanızı önerebilir, çünkü bunlar çene kaslarını şiddetlendirebilir.
· İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, bruksizm semptomlarını azaltmak için kas gevşetici veya antidepresan gibi ilaçlar reçete edilebilir.
· Terapi: Bilişsel-davranışçı terapi (BDT), stres, anksiyete ve bruksizmle ilişkili diğer zihinsel sağlık durumlarını yönetmeye yardımcı olmak için kullanılabilen bir psikoterapi türüdür. Bu tür bir terapi, hastaların diş sıkma veya gıcırdatma davranışlarını azaltmak için gevşeme tekniklerini öğrenmelerine de yardımcı olabilir.
Bu tedavilere ek olarak, diş hekiminiz dişlerinizi daha fazla hasardan korumak için bir ağız koruyucu veya atel de önerebilir. Bu cihazlar üst ve alt dişleriniz arasında bir bariyer görevi görerek birbirlerine sürtünmelerini önler. Ağız koruyucuları genellikle yumuşak kauçuk veya plastikten yapılır ve konfor ve etkinlik için kolayca ayarlanabilir.
Bruksizm belirtilerinden herhangi birini yaşıyorsanız, mümkün olan en kısa sürede diş hekiminize veya doktorunuza danışmanız önemlidir. Bruksizm tedavi planı ile semptomlarınızı yönetebilir ve dişlerinize daha fazla zarar gelmesini önleyebilirsiniz.
Bruksizm Egzersizleri Nelerdir?
Bruksizm egzersizleri, dişlerinizi gıcırdatmanıza veya sıkmanıza neden olabilecek gerginliği ve stresi azaltmak için yüz kaslarının gevşemesine yardımcı olabilir. Aşağıda bruksizmin etkilerini azaltmak için yapabileceğiniz birkaç egzersiz yer almaktadır:
Çene gevşetme egzersizi
» Parmak uçlarınızı çenenizin üzerine, kulaklarınızın hemen altına yerleştirin. Ağzınızı yavaşça açıp kapatın ve bunu yaparken çenenizi gevşetmeye odaklanmaya çalışın. Bu egzersizi her gün birkaç dakika tekrarlayın.
Stres azaltma egzersizleri
» Stres bruksizmin önemli bir nedenidir, bu nedenle stres seviyelerini azaltmak için adımlar atmak önemlidir. Derin nefes egzersizlerini veya farkındalık meditasyonunu deneyin. Egzersiz de stresi azaltmanın harika bir yoludur ve bruksizm semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Dil egzersizleri
» Dilinizi ağzınızın çatısına doğru hafifçe bastırın, birkaç saniye orada tutun, sonra bırakın ve tekrarlayın. Bu egzersiz yüzünüzdeki ve çenenizdeki kasların gevşemesine yardımcı olarak bruksizmin etkilerini azaltır.
Çene germe egzersizleri
» Çene kaslarınızı esnetmek için başınızı geriye doğru eğin ve tavana bakın. Derin bir nefes alın, ardından ağzınızı yavaşça açabildiğiniz kadar açın. Bunu 10 saniye tutun, ardından ağzınızı yavaşça kapatın ve nefes verin. Bu egzersizi günde birkaç kez tekrarlayın.
Bu egzersizler bruksizmin etkilerini azaltmaya ve dişlerinize daha fazla zarar gelmesini önlemeye yardımcı olabilir. Bu egzersizler yardımcı olabilirken, stres veya anksiyete gibi bruksizmin altında yatan nedenleri ele almak da önemlidir. Bu yöntemler işe yaramazsa, gece koruyucuları veya ilaçlar gibi diğer seçenekler hakkında doktorunuzla veya diş hekiminizle konuşun.
Uyurken Dişlerinizi Sıkmaktan Kaçınmak İçin Ne Yapmalısınız?
Uyurken dişlerinizi sıkmaktan kaçınmanın ilk adımı bruksizm belirtilerini tanımaktır. Yaygın belirtiler arasında çene ağrısı, baş ağrısı ve kulak ağrısı yer alır. Uyurken dişlerinizi sıkıyor olabileceğinizi düşünüyorsanız, doğru bir teşhis için bir diş hekimini ziyaret etmeniz önemlidir.
Bruksizm teşhisi konulduktan sonra, uyurken dişlerinizi daha fazla sıkmanızı önlemeye yardımcı olmak için yapabileceğiniz birkaç şey vardır:
· Yatmadan önce stresli aktivitelerden kaçının – Uyumadan önce zihninizi ve bedeninizi rahatlatmak önemlidir. Sizi endişelendiren veya zihninizi meşgul eden aktivitelerden kaçının.
· Düzenli bir uyku rutini oluşturun – Düzenli bir uyku rutini vücudun uykuya hazırlanmasına yardımcı olur ve bu da gece boyunca kas gerginliğini azaltmaya yardımcı olabilir.
· Gevşeme tekniklerini deneyin – Derin nefes alma, aşamalı kas gevşetme ve rehberli imgeleme gibi gevşeme teknikleri uykudan önce bedeni ve zihni sakinleştirmede çok etkili olabilir.
· Kafeini azaltın veya ortadan kaldırın – Kafeinin kas gerginliğine neden olduğu bilinmektedir, bu nedenle kafeinli içecekleri azaltmak veya ortadan kaldırmak gece diş sıkmayı önlemeye yardımcı olabilir.
· Bir gece koruyucusu deneyin – Gece koruyucusu, uyurken dişlerin üzerine takılan özel yapım bir ağız aparatıdır. Bu cihaz, üst ve alt dişler arasında fiziksel bir bariyer oluşturarak gıcırdatma ve diş sıkmayı önler.
Bu ipuçları uyurken dişlerinizi sıkma olasılığını azaltmaya yardımcı olabilir, ancak herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa bir diş hekimiyle konuşmanız önemlidir. Bu adımları izleyerek diş gıcırdatmayla ilişkili ağrı ve rahatsızlıktan kurtulabilirsiniz.
Uyurken Dişlerinizi Sıkmak Psikolojik Midir?
Çoğu bruksizm (diş gıcırdatma) vakası psikolojik sorunlarla bağlantılı değildir, ancak bazı insanlar anksiyete ve depresyon gibi psikolojik stres nedeniyle dişlerini gıcırdatabilir. Bir kişi çok fazla stres altındaysa, stresle başa çıkmanın bir yolu olarak uyurken dişlerini gıcırdatabilir.
Bazı çalışmalar ayrıca TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) yaşayan kişilerin bruksizm geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bunun nedeni, bu kişilerin uyku sırasında dişlerini gıcırdatarak bilinçaltında travmalarıyla başa çıkmaya çalışıyor olabilmeleridir.
Bazı durumlarda stres o kadar şiddetli olabilir ki, uyku sırasında kronik diş sıkma ve gıcırdatmaya neden olabilir ve bu da uzun vadeli diş sorunlarına yol açabilir. Bruksizminizin nedeninin psikolojik faktörler olduğunu düşünüyorsanız, stresi azaltmanın ve semptomlarınızı yönetmeye yardımcı olmanın yolları hakkında doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Bilişsel davranış terapisi, meditasyon ve diğer rahatlama teknikleri stres seviyenizi azaltmaya ve bruksizmi önlemeye yardımcı olabilir.
İstemsiz Diş Sıkma Nasıl Ortadan Kaldırılır?
İstemsiz diş sıkma sorununuz varsa, en önemli şey sorunun temel nedenini tespit ettiğinizden ve bruksizm tedavi ettirdiğinizden emin olmaktır. Bu altta yatan tıbbi bir durum, stres veya anksiyete olabilir. Nedeni belirledikten sonra, diş sıkma sıklığınızı yönetmenin ve azaltmanın yollarını aramaya başlayabilirsiniz.
İlk adım, derin nefes alma, yoga, meditasyon ve diğer egzersiz türleri gibi rahatlama teknikleri ve stres yönetimi uygulamak olmalıdır. Bu faaliyetler vücudunuzdaki ve zihninizdeki genel gerginliği azaltmaya yardımcı olacaktır. Stres seviyenizi düşürebilir ve rahatlayabilirseniz, bu yaşadığınız istemsiz sıkışma miktarını azaltmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca, şu anda mevcut olmaya ve vücudunuzun ve nasıl hissettiğinin farkında olmaya odaklandığınız farkındalık tekniklerini uygulamak da yardımcı olabilir.
Vücudunuzun sinyallerine yakından dikkat etmek ve gerginliğin ne zaman ortaya çıktığını fark etmek, tam gelişmiş bir atağa dönüşmeden önce hissin farkına varmanıza yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, uyurken bir gece koruyucusu veya atel takmak dişlerinizi gıcırdatma ve diş sıkmanın neden olduğu hasardan korumaya yardımcı olabilir. Gece koruyucuları dişlerinizin üzerine sıkıca oturacak şekilde tasarlanmıştır ve üst ve alt dişleriniz arasında bir bariyer oluşturarak birbirleriyle temas etmelerini önler.
Son olarak, her şey başarısız olursa, çene kaslarınızdaki gerginliğin bir kısmını hafifletmeye ve uyurken rahatlamanıza yardımcı olabilecek kas gevşetici veya sakinleştirici olasılığı hakkında diş hekiminizle konuşmanız önemlidir. Bu ilaçlar uyurken diş gıcırdatma ve sıkma sıklığını azaltmada etkili olabilir.